Treatment.بهسازی سنگ.تقویت رنگ

بهبود رنگ و زیبا سازی جواهرات مبحث مهمی میباشد.زیرا در نهایت قیمت آن جواهر را نیز تعیین می کند.در اینجا بصورت ساده این موضوع را برسی می کنیم.مدتی پیش یک انگشتر یاقوت ۲۸ قیراطی در مراسم حراجی در لندن به قیمت باور نکردنی ۲۸ میلیون دلار فروخته شد. یعنی هر قیراط یک میلیون دلار.علت چه بود چرا این قطعه یاقوت شایسته حضور در حراجی کریستی شد.جواب این است که آن یاقوت بسیار پاک و خوشرنگ دارای هیچ فرآوری جهت زیبا سازی یا همان treatment نشده بود .و چنین جواهری بی نهایت کمیاب هست‌.البته قرار نیست همه جواهرات تا أین پایه از قیمت برسند.ولی سنگی که بطور خاص پاک و خوش رنگ باشد بی نهایت کمیاب و گران‌قیمت میگردد.حال آنکه جواهری که با استفاده از تکنیک‌های فرآوری و بهبود زیباتر شده باشند از ارزش کمتری برخوردارند. به طور کلی هدف این کار از بین بردن ناخالصی‌های مانند ندلز یا کالر زونینگ و یکنواخت کردن مقدار رنگ در کل جواهر میباشد که به شفافیت بیشتر وتقویت رنگ می انجامد.و یا وارد کردن رنگ به داخل جواهر بی رنگ یا بسیار کمرنگ به جهت پر رنگ کردن سنگ  و یا تقییر رنگ اولیه جواهر به رنگ دلخواه دیگر. به عنوان مثال  ماده رنگی سبز را وارد سنگ بی رنگ یا بسیار کمرنگ بریل کرده که موجب تقویت رنگ سبز سنگ میگردد و به عنوان زمرد معرفی میشود.و یا با استفاده از حرارت موجب از بین رفتن نقاط جدا از هم رنگی مجزا از هم در عقیق شده و عقیق رنگ یکنواخت و شفافی پیدا میکند.و یا عقیق  بد رنگ وکمرنگ را با ورود رنگ به داخل آن به عقیق رنگی یکدست بدل میکنند .و یا توپاز بیرنگ را به توپاز رنگی تقییر رنگ میدهند. و یا سنگ کوارتز بیرنگ را به سنگ سبز بدل کرده شبیه یشم میکنند.
برای اولین بار  در دو هزار سال پیش هندی ها توانستند با استفاده از حرارت عقیق زرد و خاکستری را به عقیق نارنجی تبدیل کنند.که اولین treatment جواهر بود.‍در قرن ۱۶ مجددا هندی ها با استفاده از حرارت سفایر آبی کمرنگ را به سفایر بی رنگ تبدیل کردند و آن را به عنوان الماس فروختند.اساس کار حرارت دادن جواهر با شیوه مدرن تر هنوز اساس أین کار میباشد.در ابتدا از کورهای گلی و معمولی استفاده میشد.اما امروزه کورهای مدرن صنعتی جایگزین آن شده است. مشهورترین کشورهای که این عملیات در آن صورت میگیرد عبارتند از هند ‌‌تایلند‌ و برزیل .آمریکا و روسیه هم شیوه های پیشرفته را بکار میبرند..حال متوجه شدیم که به کلیه اعمالی به غیر از تراش و صیقل که به روی جواهر صورت گیرد. treatment می گویند. که بسته به نوع جواهر و شیوه بهسازی آن به درجات متفاوت موجب کم ارزش شدن آن جواهر میشوندحالا به صورت فشرده اما مفید روش های این کار برای علاقمندان عنوان میکنم.  Quench crakels  در این روش با کمک  شوک حر ارتی و مواد شیمیائی از طریق ترکهای روی سنگ بی رنگ یا بسیار کمرنگ مواد را وارد سنگ میکنند.مثل سنگ کوارتز که با ورود مواد شیمیایی به رنگ سبز  در آورده شبیه یشم می گردانند.. bleakching.تمیز و پاک کردن برخی ناخالص های درون سنگ مثل الماس و یا براق کردن روی عقیق و مروارید با مواد شیمیایی را میگویند.. deying: در این روش با استفاده از ترکهای درون جواهر که به سطح رسیده اند ماده رنگی را وارد سنگ می‌کنند و موجب رنگی شدن سنگ میشود و گاهی نیز مواد شیمیایی را واردشکستگی سنگ کرده که موجب فعل و انفعالات شیمیایی میشود و رنگ سنگ را تغییرمییابد مثل استفاده از برخی اسیدها و شکر در عقیق که باعث تغییر رنگ عقیق میگردد. و گاهی فقط رنگ را وارد میکنند تا سنگ پر رنگتر شود مانند زمرد..در تمامی این  اعمال ماده رنگ دهنده شباهتی با عنصر رنگ دهنده اولیه جواهر ندارد.سنگهای عقیق .زمرد.کوارتز و چند تای دیگر در این روش استفاده میگردد.iurdiationدر این روش با استفاده از تاباندن اشعه رادیواکتیو باعث تقییر ساختمان اتمی جواهر شده که در نهایت این جابجایی اتمی هر چند اندک موجب تغییر رنگ جواهرمیگردد‌الماس و توپاز بیشترین موارد را در رنگ شدگی با این روش دارند آمریکا و روسیه سرآمد اینگونه روش هستند.Difussion:در این روش با استفاده از حرارت بافت سنگ را تا حد لازم نرم میکنند و سپس مواد شیمیائی به خورد بافت سنگ میرود که باعث پر رنگتر شدن جواهر میشود.مواد شیمیایی بکار رفته از همان عنصر رنگ دهنده خود جواهر هستند.بیشترین کاربرد را در سفایر آبی که در ایران بیشتر به یاقوت کبود معروف است با این روش رنگی میشوند.s mock deying: پر رنگ کردن سنگ بیشتر opal که موجب تقویت پدیده پلی آف کالر میشود را میگویند دود حاصله در بافت سنگ نفوذ کرده باعث تقویت رنگ میگردد.b rillin treatment :در این روش ماده برلیوم را همراه حرارت وارد کروندم کرده که موجب برلیان سی زیاد میشود و سنگ را پر زرق و برق نشان میدهد.i nfiling: در این روش شیشه را از طریق ترک سنگ وارد میکنند تا سنگ زیباتر به نظر برسد بیشتر برای استار بلاک سفایر استفاده میشود.و روش oilling: در این روش روغن را از طریق ترکهای سنگ عموما زمرد وارد سنگ میکنند .بدلیل آنکه زمرد دارای ناخالصی‌های زیاد و ترک میباشد این کار باعث استحکام و زیبایی زمرد میشود.این کار به تنهایی اگر انجام شود ایراد محسوب نمی شود..اما اگر با همین روغن رنگ را وارد کنند.این عمل ایراد محسوب میگردد.در سال های اخیر به جای روغن از مواد رزین رنگی استفاده میگردد که برای زمرد مردود بوده و از ارزش آن میکاهد..در پایان روشHeat treatment یعنی حرارت دادن خالی برای یاقوت وoiling به تنهای برای زمرد ایراد محسوب نمی شود و نرمالی اینگونه جواهرات هست‌.98درصد سنگ های کروندوم از جمله یاقوت حرارت داده میشوند.سایر روشها ایراد محسوب میگردند.روش تشخیص اینگونه فرایند در جواهرات بوسیله عموما میکروسکوپ انجام پذیر میباشد.زیرا انجام هر کدام از این روشها پدیده خاص خود را درون سنگ به جا میگذارد.اما با کمی دقت و مطابقت دادن سنگ دلخواه خود با تصویر آمده در مطلب میتوانید بیشتر اینگونه جواهرات را تشخیص دهید.فرامش نکنید اینگونه سنگها به لحاظ گوهرشناسی در ردیف بی ارزشترین هستند.ولی قیمت آنها را هم قانون تقاضا معین میکند.به طور کلی اینگونه جواهرات مناسب سرمایه گذاری نیستند.و در بیشتر مواقع در وقت فروش با ضرر همراه میشوند.عکس برخی از جواهرات رنگ شده در پیوست مطلب دیده میشود.